Το τσαπί - η Τσάπα

Τσαπί και τσάπα δεν είναι το ίδιο πράγμα, κι ας λέγονται και τα δύο τσαπιά. Έχουν διαφορετικό σχήμα, ενώ είναι προορισμένα και για διαφορετικές εργασίες.
Το τσαπί, σαν στενότερο απ΄την τσάπα, το χρησιμοποιούσαν σε δυσκολόσκαφτα χώματα, ή για να σπάζουν μπλάνες(1) . Χρησιμοποιούνταν επίσης και στο πότισμα των χωραφιών, ειδικά αν αυτά ήταν διαμορφωμένα σε αυλακιές, όπως τα καπνοχώραφα, χρησιμοποιούνταν στο άνοιγμα των αυλακιών κ.α.

Την τσάπα, τη χρησιμοποιούσαν στο σκάψιμο πιό αφράτων χωμάτων, των αμπελιών π.χ. Φκειάχνουν στην τσάπα, μεγάλο όπως λένε στόμα, για να τη χτυπάς κάτω και να κόβει μεγάλη μπλάνα, να γυρίζεις την τσάπα ανάποδα, να ξαναχτυπάς τη μπλάνα και να σκορπάς το χώμα της, να ξαναγυρίζεις την τσάπα και με το στόμα της να συμμαζεύεις το χώμα και πάλι, να το κάνεις σωρό, να κάνεις κουμούλια(2) . Παλιότερα που τα αμπέλια σκάβονταν με τσάπες το Μάρτη μήνα, γύρω από τη ρίζα του κλήματος σχημάτιζαν κουμούλι. Τα κουμούλια διαλύονταν με το σκάλισμα περί το μήνα Μάη.

Το τσαπί σαν ελαφρύτερο, χρησιμοποιούνταν καμιά φορά και από τις γυναίκες. Τσάπα όμως οι γυναίκες δεν σήκωναν εύκολα. Χρειάζονταν γερά κότσια για να βαστάει τσάπα κάποιος, κι αυτός ήταν ο λόγος που ο γεωργός στείλιωνε τις τσάπες με γερά στειλιάρια.
Η τσάπα είναι γνωστή και σαν ξινάρι και το χρησιμοποιούν οι καμπίσιοι που έχουν επίπεδα χωράφια. Οι βουνίσιοι δεν τη χρειάζονται. Τα χώματα τα βουνίσια, έχουν πολλές πέτρες και η τσάπα δεν σκάβει τέτοια χώματα. Στους βουνίσιους είναι αρκετό το τσαπί στις χωραφοδουλειές.
Το σιδερένιο τμήμα του τσαπιού είχε διάφορα σχήματα. Το συνηθέστερο ήταν το σχήμα ενός ορθογώνιου παραλληλογράμμου διαστάσεων περίπου 20 εκατοστών (το στόμα) και 30 περίπου εκατοστών το ύψος. στο πάνω μέρος υπήρχε ειδική οπή στην οποία εφάρμοζε το στειλιάρι.

(1) μπλάνα = συμπαγής μάζα χώματος

(2) κουμούλι = λοφίσκος χώματος